Marien is druk met de voorbereiding van Isabel Iskariot, een muziek/theaterstuk gebaseerd op de Matthaüs Passion. Volgend jaar in de lijdenstijd zal deze familievoorstelling op de planken komen. Ter voorbereiding verdiepen we ons in het meesterwerk van Johann Sebastian Bach.
Gisteren, op Goede Vrijdag, keken we naar de documentaire de Matthaus Missie over de interpretatie en uitvoering door Reinbert de Leeuw. Met een fascinerende bevlogenheid gaat de 78-jarige dirigent op in het stuk van Bach. Ik vond het prachtig om te zien en deze hele Stille Zaterdag zingen de klanken nog na in mijn hoofd.
Vorige week bezocht ik met Ineke en JanJaap (vrienden en de initiators van Isabel) de Matthaus op de TU Delft door studentenkoor/-orkest Krashna Musika. Ik had het boek van Mischa Spel en Floris Dan op schoot. Op de achterflap staat: ‘Na het lezen van deze luistergids zal de lezer Bachs passiemuziek beter begrijpen en nog mooier vinden’. En inderdaad, als leek is het erg fijn om bij de aria’s, recitatieven en koralen de vertaling bij de hand te hebben, en uitleg en ervaringen te lezen van dirigenten, musici en muziekminnende schrijvers zoals Ramsey Nasr of presentator Paul Witteman.
Misschien wel de meest bekende en emotionele aria is Erbarme dich. Barokviolist Shunske Sato zegt hierover in het boek:
De aria Erbarme dich is een van de geliefdste delen uit de hele passie en volgt direct op een sleutelmoment uit het passieverhaal. Zoals Jezus al had voorspeld, heeft Petrus hem verloochend, gedaan alsof hij hem niet kende. Petrus schaamt zich diep en smeekt hem op vergiffenis. Die smeekbede is Erbarme Dich. Een direct appel op de vergevensgezindheid van Jezus: de verraden vriend en meester. Maar de ontroerende kracht zit hem natuurlijk niet alleen daarin. Verraad om ontrouw zijn aan jezelf en anderen, en schaamte daarover en de hoop op vergiffenis gaat iedereen aan.
De Matthaus Passion lijkt ieder jaar meer aandacht te krijgen, terwijl het nou niet echt van deze tijd is om bijna drie uur lang te luisteren naar muziek. Het is ook wel een uitdaging moet ik zeggen. Het vraagt iets van je concentratie, van je neiging om op je telefoon te kijken, of om te denken aan de blog die je erover zou kunnen schrijven. Maar uiteindelijk lukt het me om naar binnen te keren. Me mee te laten voeren. En stil te worden ..
Shunske Sato in het Concertgebouw:
Mirjam, mooi weer gegeven jou/jullie ervaringen in deze Stille week.
Truus en ik waren afgelopen donderdag bij de Mattheus in De Doelen, straks naar de Paaswake.
Ik was vrijdag bij de mattheus in het concertgebouw in Amsterdam ; herken veel van wat je hier schrijft!
Dit jaar heb ik alleen naar de Johannes passion geluisterd. Thuis op dvd. Het was en is eveneens heel mooi. Er komt rust in me.
Vrijdag waren Marijke en ik in de Doelen voor een uitvoering van de Matthäus Passion o.l.v. de Franse dirigente (en alt) Nathalie Stutzmann. Een prachtige uitvoering, maar niet te vergelijken met die o.l.v. Reinbert de Leeuw. Ik was vorig jaar al onder de indruk van de radio opname van zijn interpretatie. Gisteravond keken we naar de tv registratie vanuit de Nieuwe Kerk in Amsterdam en de dag ervoor zagen we de indrukwekkende documentaire. De bevlogenheid van Reinbert de Leeuw straalt af op alle musici. De passie wordt heel ingetogen uitgevoerd met langzame koralen. Ik heb er drie uur lang geconcentreerd (wat me niet bij elke uitvoering lukt) en met ontroering naar gekeken.
Ik weet dat Reinbert de Leeuw een vertolker is van eigentijdse muziek. Ik heb nog een cd van hem met pianomuziek van Eric Satie.
In de 60er jaren verzette hij zich met de actiegroep de Notenkraker (met leden als Peter Schat, Harry Mulisch en Hugo Claus) tegen de gevestigde muziekcultuur, o.a. door een concert o.l.v. Bernhard Haitink in het Concertgebouw te verstoren.
Dit wetende is het bijna ongelooflijk hem nu aan het werk te zien met Bach, vol inlevingsvermogen en met veel respect voor muziek en tekst.
Volgend jaar voert hij de Johannes Passion uit.