Bij het lezen van deze titel zul je misschien zuchten: “O ja, Davita’s harp”  Velen hebben het boek van Chaim Potok in hun jeugdjaren gelezen en omarmd. Het stond jaren in mijn kast om te lezen en vorige week kreeg ik ineens zin. Het verhaal vertelt de jeugdjaren van Iliana Davita Chandall, een intelligent meisje dat opgroeit in de jaren ’30 in de V.S.  Haar moeder is joodse, maar door traumatische en teleurstellende ervaringen in haar puberteit heeft ze afstand van het geloof gedaan en zich tot het atheistische communisme bekeerd. Hierin heeft ze vader van Davita gevonden:Michael Chandall. Hij is opgegroeid binnen de christelijke traditie, maar is volwassen geworden en hij verdient nu zijn brood als communistisch journalist. Hij sterft in Spanje als oorlogsverslaggever. Het boek is al wat gedateerd, geschreven in 1986, en misschien komt het daardoor dat ik het soms wat traag op gang vond komen. De hyperintelligente Davita stelt soms zulke snuggere vragen dat het haast ongeloofwaardig wordt. Maar toch.. Potok is toch een geweldige verteller en het verhaal ontroert en bevat prachtige passages en wijsheden. Vorige week hield ik een lezing over religie, geweld en vredesactivisme in Waarder. Ik belichtte de functies van religie: het geeft antwoorden, het geeft een sociaal netwerk en een morele leidraad voor het leven. Religie en vooroordelen -leidend tot geweld- zijn met elkaar verbonden. Religie gaat met hoogste en diepste emoties gepaard. Wanneer je kritiekloos naar je eigen overtuiging of “ingroup” kijkt en de dialoog met een andere groep uit de weg gaat ligt wij-wij denken (uitmondend in gevaar) op de loer. Zeker wanneer het tot een conflict komt met die andere groep. De ouders van Davita zijn bepaald geen lauwe aanhangers van hun overtuiging. Ze strijden voor hun geloof: het communisme. Michael sterft hier zelfs voor (hoewel:hij sterft omdat hij een non wil redden..) De moeder van Davita komt in een duivels dilemma als haar Partij, het Russiche communisme kiest voor een pact met de nazi’s. Na een periode van totale ontreddering kiest ze ervoor haar geloof en partijlidmaatschap aan de kant te zetten en keert ze terug naar het jodendom.

Chaim Potok, zelf rabbijn, uit in zijn boek kritiek op het orthodoxe jodendom. Hij kiest niet voor niets voor een vrouwelijke hoofdpersoon en laat haar in verzet gaan tegen het feit dat meisjes een ondergeschikte positie hebben in het jodendom. Wat Potok mij heeft meegegeven in dit boek is dat dromen, ambities, idealen belangrijk zijn maar dat de liefde die je kunt voelen voor de mensen in je naaste omgeving het belangrijkst zijn. Verhalen, muziek en tradities kunnen helpend zijn te overleven in de gewelddadige wereld waar we mee geconfronteerd worden. Het motto van het boek illustreert dit: “Ze zeiden: U hebt een sombere gitaar, u speelt de dingen niet zoals ze zijn. De man antwoordde: de dingen zoals ze zijn veranderen op mijn sombere gitaar”