Ik zit bij een boekenclub. Eens in de zes weken komen we bij elkaar. Zes dezelfde boeken, gelezen door zes verschillende vrouwen. Thee, cake en wijn erbij. Afgelopen vrijdag hebben we een oorlogsroman besproken: De Gele Vogels van Kevin Powers. Ik had niet zoveel tijd, maar initiator van de boekenclub dominee Kim gaf aan ‘dat ik deze in één dag wel uit zou krijgen’. En jawel, de hele vrijdag heb ik doorgebracht in mijn heerlijke tuin, waar dit boek mij meevoerde naar de killingfields van Irak. Wat een contrast..
De roman vertelt het verhaal van de jonge Amerikaanse soldaat Bartle, die vrijwillig besluit het leger in te gaan. Hij had er nooit serieus bij stilgestaan dat hij een oorlog in kon worden gestuurd:
‘Ik zocht naar een bijpassend gevoel van spanning. Terwijl anderen stijf stonden van angst, overheerste bij mij een gevoel van opluchting en de gedachte dat ik nu nooit meer zelf een beslissing hoefde te nemen. Dat leek me wel bevrijdend, al was er ook diep van binnen een vage twijfel. Uiteindelijk zou ik leren dat vrijheid niet hetzelfde is als het niet hebben van verantwoordelijkheid’.
Het boek gaat over de waanzin van oorlog. Dood, verderf, verveling, maar ook over datgene wat de menselijkheid overeind houdt: vriendschap. Bartle, de 21-jarige hoofdpersoon, voelt zich verantwoordelijk voor het welzijn van zijn 18-jarige medesoldaat en vriend Murph. Hij belooft de moeder van Murph hem te beschermen en hem weer veilig bij haar terug te brengen. Dit kan hij echter niet waarmaken, Murph sneuvelt. Na thuiskomst probeert Bartle met de schuld, de schaamte en zijn eenzame herinneringen verder te leven.
De auteur heeft zelf in het Amerikaanse leger in Irak gediend. Na zijn terugkomst, in 2005 kreeg hij steeds de vraag: Hoe was het daar? Hij wilde een verhaal schrijven dat de lezer zou raken, empathie zou opwekken en inzicht zou geven in de onmogelijke paradox waar soldaten voor staan. Je bent opgevoed met het gebod: ‘Gij zult niet doden’ en vervolgens word je
door je land uitgezonden om juist dàt te gaan doen. Hoe valt daarmee te dealen? Is het mogelijk je humaniteit te bewaren in de wreedheid van een oorlog; welke psychologische mechanismen treden op. Of je nu dood of levend terugkeert, geschonden bèn je, maakt Kevin Powels mij duidelijk, of het nu zichtbare wonden zijn of onzichtbare. ’De oorlog probeert je allemaal te doden’.