Gisteren was ik bij een Armoedeconferentie, georganiseerd door de gemeente Gouda en de Voedselbank (die 10 jaar bestaat in Gouda: wat niet echt reden voor een feestje is, maar wel een moment om bij stil te staan). Ik leverde, in mijn hoedanigheid als coördinator Schuldhulpmaatje, ook een bijdrage in de vorm van een workshop in de middag. Tijdens het ochtendprogramma hield professor Menno Fenger van de Erasmus Universiteit een boeiende lezing vanuit de gedragspsychologie m.b.t schuldproblematiek. Hij liet een filmpje zien over de marshmallow test. Dit onderzoek van wetenschapper Walter Mischel dateert uit 1972. Een kind krijgt een marshmallow aangeboden maar mag er ook voor kiezen het spekje niet op te eten. Dan krijgt hij er namelijk een kwartier later twee. Het filmpje is erg aandoenlijk:

https://youtu.be/QX_oy9614HQ

Er blijkt een correlatie te bestaan tussen de keuze die het kind maakt en zijn succes op latere leeftijd. Als een kind de verleiding niet kan weerstaan is hij later minder succesvol en/of komt hij eerder in de financiële problemen. Zelfbeheersing zou dus ‘in de genen’ zitten en daarmee verandert de visie op schuldenaars en hoe je hen het beste kunt helpen of tegen zichzelf zou moeten beschermen. Menno Fenger vertelde in zijn korte college nog veel meer interessante dingen die zeker ideeën opleveren voor nieuw beleid t.a.v. schuldhulpverlening. Toch vind ik dat ‘genen-verhaal’ ook altijd een beetje moeilijk. Ik ben ervan overtuigd dat je genetische aanleg van grote invloed is op je gedrag. Tegelijkertijd is de omgeving waarin je opgroeit cruciaal en geloof ik dat ieder mens kan leren en veranderen (anders was ik ook nooit hulpverlener geworden). Daarom stelde het volgende artikel uit NRC mij enigszins gerust. Het gaat over een vervolgstudie van de Amerikaanse wetenschapper Celeste Kidd:

Wij lieten de marshmallow test voorafgaan aan een ervaring voor de kinderen dat de laboratorium medewerker betrouwbaar was of juist onbetrouwbaar. Kinderen die de medewerker als betrouwbaar bestempelden, wachtten vier keer zolang tot ze de marshmallow aten dan kinderen die het experiment met een onbetrouwbare medewerker uitvoerden (12 minuten vs. 3 minuten). Deze studie zien dat kinderen een beeld vormen van iemands eerlijkheid en daarop hun beslissingen baseren. En daarmee zou het argument waarvoor de marshmallow test soms wordt gebruikt – dat mensen arm zijn, of geen succes hebben, omdat ze zich niet kunnen beheersen – zijn afgedaan. Ze geven ook een alternatieve verklaring voor de correlatie tussen de marshmallow en later succes: succesvolle mensen groeien op in een vertrouwde omgeving omringd door betrouwbare mensen.

De waarheid zal –zoals zoveel en zeker in het nature-nurture debat- ergens in het midden liggen, maar het geeft mij weer een extra impuls om mijn nu nog zeer impulsieve zoon (doei masmallooo!) een betrouwbare opvoeding te geven